İnsan Şu 3 Belirti ile Ölümünü Önceden Anlar

Ölüm, insan hayatının kaçınılmaz sonu olarak tüm gerçeğiyle karşımızda durmaktadır. Öyle ki çoğu insan, ölümü düşündüğünde sarsılır, dehşete kapılır ve bu meseleden uzak durmayı tercih eder. Oysa ölümden kaçmaya çalışmak, onun gerçeğinden uzaklaşabileceğimiz anlamına gelmez. Nitekim hepimiz, hangi yaşta olursak olalım, eninde sonunda bu sonsuz âleme adım atacağız. Peki, insan hayata veda edeceğini önceden hissedebilir mi? Ölüm anı nasıl gerçekleşir? Bu an yaklaştığında bedenimiz ve ruhumuz neler yaşar?

Table of Contents

İnsan Şu 3 Belirti ile Ölümünü Önceden Anlar
Ölümü Düşünmekten Kaçma Eğilimi
İnsan Öleceğini Hissedebilir mi?
Ölümün Yaklaştığının 3 Temel Belirtisi
Ruhun Hissiyatı ve Ölüm Anındaki Algılar
Tıbbi Ölüm Süreci
Ölüm Mümin İçin Yeni Bir Başlangıç
İnkârcı İçin Sonsuz Pişmanlık
Son Söz
Kaynakça

Aşağıdaki satırlarda, ‘ölümün belirtileri’, ‘ölümün gerçekleşme şekli’, ‘Mümin ve inkârcı kimselerin ölümü’ gibi kritik konuları ele alarak, Kur’an’dan ve saygın matbu kaynaklardan yararlanarak ölüm gerçeğini tüm çarpıcılığıyla anlatmaya çalışacağız.

Ölümü Düşünmekten Kaçma Eğilimi

Bazı insanlar için ölüm kavramı öylesine korkutucudur ki, konuşması bile tedirginlik yaratır. Özellikle gençler, içlerindeki kıpır kıpır enerjileri ve türlü hayalleri yüzünden, “Ölüm benden çok uzakta” hissine kapılabilirler. Ancak ömür ne kadar uzun sürerse sürsün, ölüm bir gün mutlaka kapımızı çalacaktır. Yapılacak en doğru şey ise bu gerçeği akıldan çıkarmadan, hayata daha bilinçli şekilde devam etmek ve ölümün bir son değil, yeni bir başlangıç olduğunun farkına varmaktır. (Bkz. İbn Mâce, Zühd, 4277)

İnsan Öleceğini Hissedebilir mi?

Tıbbi olarak ölüm, beyin ve kalbin faaliyetlerini yitirerek hayati fonksiyonların durmasıyla gerçekleşir. Fakat “İnsan öleceğini hissedebilir mi?” sorusu, tıp biliminin ötesinde, inanç ve ruh boyutunda da ele alınması gereken bir konudur.

İnanç Perspektifi: Kur’an-ı Kerim’e göre, ölümü Allah’ın melekleri gerçekleştirir ve bu anın nasıl olduğu, ruhun neler yaşadığı ancak Kur’an’dan öğrenilebilir (Bkz. Mülk Sûresi, 2). Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) hadislerinde de ölüm anıyla ilgili pek çok ipucu yer alır.
His ve Davranış Değişiklikleri: Vefat etmeden kısa süre önce vasiyet etme, akrabaları ziyaret etme, farklı bir duygusallık hâli gösterme gibi davranışlar, kişinin içinde bilinçli veya bilinçsiz bazı hislerin uyanmasıyla ilişkilendirilebilir. Kişi belki de kendisi açıklayamasa bile, içine doğan bu hislerle ölüme hazırlanır.

Ölümün Yaklaştığının 3 Temel Belirtisi

Biyolojik ve ruhsal açıdan insan, ölüm yaklaştığında çeşitli değişiklikler yaşar. Bu değişiklikler bir anlamda “hazırlık” olarak da görülebilir.

İştah Kaybı ve Enerji Düşüklüğü
- İnsan, hayatta kalmaya ve günlük işlerini sürdürmeye yönelik motivasyonunu kaybeder. En sevdiği yiyeceklerden bile uzaklaşır. Yemekten, içmekten tamamen kesilme hâli gözlemlenir.
- Kilo kaybı hızlanır ve gitgide fiziksel güç azalır.
Fazla Uyuma veya Uykuda Geçen Zamanın Artması
- Vücudun metabolizması yavaşladıkça, kişi daha çok uyumak ister. Buna “enerji tasarrufu” gözüyle bakılabilir.
- Kişi, çevresinden biraz daha uzaklaşır ve içe dönük bir hâl sergiler.
Asosyalleşme ve İç Dünyaya Kapanma
- Ölüm yaklaştıkça kişi, çevresindekilerle etkileşimini azaltma eğilimindedir. Kendi içine dönerek âdeta bir muhasebe içine girer.
- Bu süreçte günlük konuşmalar, sosyal ilişkiler ikinci plana düşer.

Elbette bu üç temel belirtinin yanı sıra, bedende gözlemlenen daha farklı emareler de vardır: Nabzın yavaşlaması, solunum değişiklikleri, tansiyon düşmesi, böbrek fonksiyonlarında gerileme, vücut ısısında düşüş gibi… (Bkz. İbn Kayyim el-Cevziyye, “Kitabu’r-Rûh”)

Ruhun Hissiyatı ve Ölüm Anındaki Algılar

Tıp, bedenin ölümünü inceler ve raporlar. Oysa ölümü tıbben açıklamak, ruhun bu esnada neler yaşadığını tam olarak göstermez. Kur’an’da bildirildiği şekliyle, dışarıdan bakan insanlar, kişinin can verme ânında ruhsal olarak neler hissettiğini göremezler (Vâkıa Sûresi, 83-85).

Müminin Ölümü: Mümin bir kulun canı, tıpkı uykuda ruhun acısız bir şekilde bedenden ayrılması gibi, “yumuşakça” ve “güzellikle” alınır. Ölüm melekleri onu selâm ile karşılar; cennete açılan bir kapıdan geçercesine ruhu teslim olur (Nahl Sûresi, 32).
İnkârcının Ölümü: İnkârcı kişinin ruhu ise “köklü bir acı” ile bedenden çekilir; melekler yüzüne ve sırtına vurup onu cehennem azabıyla müjdeler. Ölüme dair korktuğu, inkâr ettiği ne varsa hepsiyle yüzleşir; büyük bir pişmanlık yaşar (Enfâl Sûresi, 50).

Tıbbi Ölüm Süreci

Bedenin ölümü, sırasıyla beyin faaliyetinin durması ve kalbin tamamen işlevsiz hâle gelmesiyle sonuçlanır. Kalp durduğunda beyne ve böbreklere giden kan akışı kesilir, bilinç kapanır. Bu andan sonra yaşamsal bulgular yok olur. (Bkz. Tıp Dünyasında Temel Yaklaşımlar, 45)

İlk 30 Dakika: Refleks kaybı yaşanır, kaslar gevşer, idrar ve benzeri boşaltım reaksiyonları ortaya çıkabilir.
10 Saat İçerisinde: Vücut “rigor mortis” denilen sertleşmeyi yaşar. Adrenalin yüksekse bu süreç daha hızlı yaşanabilir.
24 Saat Sonra: Çürüme başlar. Mikrobiyal faaliyet, özellikle mide ve bağırsaklarda daha hızlı ilerlediğinden vücut şişer ve çeşitli gazlar çıkar. Sesler duyulabilir.

Ölüm Mümin İçin Yeni Bir Başlangıç

Kur’an’dan öğrendiğimiz şekliyle, mümin için ölüm ânı korku değil, sonsuz bir huzurun eşiğidir (Fussilet Sûresi, 30-31). Ölümle birlikte başlanan ahiret yolculuğunda mümin, sonsuza dek sürecek güzelliklere adım atar.

İnkârcı İçin Sonsuz Pişmanlık

İnkâr içinde ölenler için ise ölüm, yakıcı ve karanlık bir başlangıç olur. Âni bir fark ediş ile gerçeğe göz yumarlar; ancak tövbe ve iman etme fırsatını kaçırmış olurlar (Mü’minûn Sûresi, 99-100).

Son Söz

Ölüm, bu dünyada bize biçilen ömrün sonu, ahiret hayatının ise başlangıcıdır. Mümin için bir kapı, inkârcı için büyük bir azabın ilk kıvılcımıdır. Asıl önemli olan, ölümü aklımızdan hiç çıkarmadan, vicdan ve sorumluluk duygusuyla yaşayabilmektir.