Sahurda Ezan Bitene Kadar Yemek Yenilebilir mi?

Ramazan ayında tutulan oruç, imsak vaktinden güneşin batışına (iftar vaktine) kadar yeme ve içmeden uzak durmayı gerektirir. Bu süre içinde Müslümanlar, Allah’a olan bağlılıklarını ve nefsin disiplinini ortaya koyarlar. Ancak sahur vaktinde, yani oruç başlamadan hemen önce yeme ve içmeyi kesme zamanı konusunda akıllarda çeşitli sorular oluşabilir. Bunlardan en sık sorulanı, “Sahurda ezan bitene kadar yemek yenilebilir mi?” şeklindedir.

Bu yazıda, İslam kaynaklarına (Kuran ayetleri, sahih hadisler ve İslam âlimlerinin görüşleri) dayanarak, sahur vaktinin ne zaman sona erdiğini ve ezan ile imsak arasındaki ilişkiyi detaylı bir şekilde ele alacağız.

Sahur Kavramı Ve Önemi

Sahur Nedir?

Sahur, oruca niyetlenen kişinin imsak vaktinden önce yediği son yemektir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), sahur yapmanın önemini özellikle vurgulamış ve şöyle buyurmuştur:

تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِي السُّحُورِ بَرَكَةً
Tesehharû fe inne fî’s-suhûri berake
“Sahur yapınız; çünkü sahurda bereket vardır.”
(Sahih-i Buhari, Sahih-i Müslim)

Bu hadis, sahur yemeğinin hem bedensel hem de manevi yönden büyük bir öneme sahip olduğunu gösterir. Müslümanlar, gün içinde oruç tutarken daha az zorlanmak ve Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) sünnetine uymak için sahuru ihmal etmemeye gayret ederler.

İmsak Vakti Ve Fecr-i Sadık

Kuran Ayeti: Bakara Suresi 187

Orucun başlangıç vaktiyle ilgili temel delil, Bakara Suresi 187. ayette geçer:

وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ
Ve kulû ve’şrebû hattâ yetebeyyene lekumul haytul ebyadu minel haytil esvedi minel fecr
“Fecrin (sabahın) beyaz ipliği (aydınlığı), siyah ipliğinden (gecenin karanlığından) size apaçık belli oluncaya kadar yiyin, için…”

Bu ayet, oruç tutmak isteyenlerin “fecr-i sadık” (yani sabahın gerçek aydınlığının başlaması) anına kadar yiyip içebileceklerini bildirir. Fecr-i sadık vakti, gökyüzünde yatay bir aydınlığın belirmesiyle başlar ve bu vakit, halk arasında genellikle “imsak vakti” olarak bilinir.

Dolayısıyla, oruçlu kişinin sahur yemeğini bu vakit girmeden, yani “beyaz iplik siyah iplikten ayrılmadan” önce bitirmesi gerekir.

Ezan İle İmsak Arasındaki İlişki

Ezanın Vakti

Günümüzde birçok ülkede sabah ezanı, fecr-i sadık vaktinin (imsak) başlamasıyla eş zamanlı olarak okunur. Bu durumda, ezan okunmaya başlandığı an, orucun da teknik olarak başlamış olduğu zamandır. Dolayısıyla, ezan başladığı anda yeme içmenin kesilmesi gerektiği kabul edilir.

Ancak bazı bölgelerde, sabah ezanı, imsak vaktinden birkaç dakika sonra okunabiliyor. Bu durumda, imsak vakti takvimde belirtilen saate denk gelir, ezan ise bundan bir miktar sonra gelebilir. Önemli olan, orucun başlangıç noktasının “fecr-i sadık” olduğu gerçeğidir. Yani ezan, vakti hatırlatma işlevi görse de asıl belirleyici olan, takvimde gösterilen imsak saatidir.

Ezan Bitene Kadar Yemek Yenilebilir Mi?

Eğer sabah ezanı, fecr-i sadık vaktine tam olarak denk geliyorsa, ezan başladığı anda yeme içmeyi bırakmak gerekir. Bu, “ezan bitene kadar” değil, “ezan başlar başlamaz” kuralı şeklinde anlaşılmalıdır. Çünkü oruç, fecr-i sadık vaktiyle beraber başlar. Ezanın sonuna kadar yeme içmeye devam etmek, vakti ihlal etmek anlamına gelebilir.

Bununla birlikte, bazı rivayetlerde, ezan okunurken henüz elinde bir şey bulunan kişinin onu bitirebileceğine dair ifadeler yer alır. Bu rivayetler, genellikle ezanın biraz erken veya uyarı amacıyla okunduğu dönemlere işaret edebilir. Günümüzde ise takvimler son derece hassas hesaplamalarla hazırlanmakta ve ezan vakti çoğunlukla fecr-i sadıkla aynı ana denk getirilmektedir. Dolayısıyla bu tip rivayetler, genellikle “ezan fecr-i sadıktan önce okunuyorsa” veya “son derece yakın bir uyarı ezanı” varsa uygulanabilecek bir ruhsattır.

Hadislerden Deliller

İbn Hacer ve Diğer Alimlerin Yorumları

Bazı hadis kaynaklarında geçen ve “Ezanı duyduğunuzda elinizdeki kabı bırakmayın, ihtiyacınızı görün” anlamına gelen rivayetlerin (örneğin, Ebu Hureyre’den aktarılan bir hadis) günümüz uygulamasında, ezanın fecr-i sadıktan önce okunduğu durumlarla ilgili olduğu yorumu yapılır. İbn Hacer el-Askalani gibi hadis âlimleri, bu rivayetleri, “ezanın uyarı ezanı” olduğu hallerle sınırlandırır.

Günümüzde birçok yerde ezan, tam fecr-i sadık vaktinde veya birkaç dakika sonrasında okunur. Eğer bulunduğunuz yerde ezan, takvimdeki imsak vaktiyle tam örtüşüyorsa, ezanla birlikte yeme içmeyi kesmek ihtiyatlı bir tutumdur.

Farklı Mezheplerin Görüşleri

Hanefi Mezhebi

Hanefi fıkhında, imsak vakti girdiğinde yeme içmenin derhal bırakılması gerektiği açıkça belirtilir. Ezanın başlangıcı bu vakitle aynı ana denk geliyorsa, ezan başladığı anda sahuru sonlandırmak gerekir.

Şafiî Mezhebi

Şafiîler de aynı şekilde, fecr-i sadık başladığında yeme içmenin durması gerektiğini söylerler. Ezan, bu vakti ilan etme işlevi görür. Eğer ezan ile imsak arasında bir fark varsa, esas olan takvimdeki imsak vaktidir.

Malikî Mezhebi

Malikîlerde de fecr-i sadık vakti esas alınır. Ezan, sadece vakti bildirme aracıdır. İmsak saati girdiğinde sahurun bitmesi gerektiği vurgulanır.

Hanbelî Mezhebi

Hanbelî âlimleri de aynı görüşü paylaşır: Sahur, fecr-i sadık girmeden önce bitmelidir. Ezanın amacı vakti hatırlatmaktır; dolayısıyla, ezan tam olarak vakitle örtüşüyorsa, ezan başlar başlamaz yemek ve içmeyi kesmek gerekir.

Pratik Öneriler

1. Takvimi Dikkatle İnceleyin:
   Bulunduğunuz yerdeki resmi imsak saatine bakarak sahurunuzu planlayın. Eğer ezan bu saatle tam uyumluysa, ezanla birlikte yeme içmeyi kesmek en doğru yaklaşım olacaktır.
2. Bir-İki Dakika Önceden Hazırlık Yapın:
   İhtiyatlı davranmak adına, imsak vaktinden 1-2 dakika önce sahurunuzu sonlandırmaya çalışın. Böylece ezan okunurken yemek yeme riskinden kaçınmış olursunuz.
3. Yerel Uygulamaları Öğrenin:
   Bazı camilerde ezan, takvimden birkaç dakika sonra okunabilir. Bu gibi durumlarda, esas olan takvimde belirtilen imsak saatidir. Ezan geç okunuyorsa, imsak girdiğinde yemeği bırakın.
4. Hükümleri Bilin:
   Unutmayın, temel prensip fecr-i sadık (imsak) vaktidir. Ezan sadece vakti duyurur. Eğer ezanla imsak aynı anda başlıyorsa, ezan başlar başlamaz sahuru bırakmak gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Ezan Başladığında Ağızda Yemek Varsa Ne Yapmalıyım?
   Eğer ezan tam imsak vaktinde başlıyorsa, artık yeme içmeyi bırakmak gerekir. Ağzınızdaki lokmayı yutmak yerine mümkünse çıkarmak daha ihtiyatlıdır. Fakat imsak vaktinden birkaç dakika önce uyarı mahiyetinde ezan okunuyorsa, orucun başlamasına henüz vakit varsa, lokmayı bitirebilirsiniz. Burada esas olan, ezanın imsak vaktine denk gelip gelmediğidir.
2. Ezan Okunurken Su İçmeye Devam Edebilir Miyim?
   Eğer ezan tam fecr-i sadıkla (imsakla) başlıyorsa, su içmeyi kesmelisiniz. Bazı rivayetler “ezan duyulsa bile eldeki suyu bitir” şeklinde bir ruhsat sunuyorsa da bu, genellikle ezanın biraz erken okunduğu durumlarla ilgili yorumlanır. Günümüz takvimleri çok dakik olduğundan, en güvenlisi ezanla birlikte bırakmaktır.
3. Ezan İmsaktan Sonra Okunuyorsa Yine De Yemeyi Bırakmalı Mıyım?
   Evet. İmsak vakti girdiğinde, oruç başlamış sayılır. Ezan geç okunsa da imsak saatinde sahurunuzu bitirmelisiniz.
4. Uyarı Ezanı Nedir?
   Bazı bölgelerde, imsak vaktinden önce uyarı amacıyla erken ezan okunabilir. Bu ezan, “esas ezan” değildir; sadece halkı sahurun bitmesine yaklaşıldığı konusunda uyarır. Asıl ezan, imsak vaktinde veya hemen sonrasında okunur.

Son Söz

“Sahurda ezan bitene kadar yemek yenilebilir mi?” sorusuna cevap, esasen “imsak vaktiyle ezanın başlama anının aynı ana denk gelip gelmediğine” göre değişir. Eğer sabah ezanı, takvimde belirtilen imsak vaktiyle eşzamanlı başlıyorsa, ezan başladığı anda yeme içmeyi kesmek gerekir. Çünkü orucun başlangıcı, fecr-i sadık (imsak) vaktidir ve bu vakitle birlikte yeme içme yasağı başlar.

Günümüzde çoğu yerde ezan, imsak vaktini tam olarak yansıtacak şekilde okunmaktadır. Dolayısıyla en doğru ve güvenli yaklaşım, ezan sesi duyulur duyulmaz yeme içmeyi bırakmaktır. Yine de, bulunduğunuz bölgedeki takvim uygulamalarını ve cami ezan vakitlerini öğrenmek, ihtiyatlı hareket etmek açısından önemlidir.

Allah, tüm ibadetlerimizi kabul eylesin, Ramazan’ı sağlık ve huzurla ihya etmeyi nasip etsin.

Amin.

Kaynakça

• Kuran-ı Kerim, Bakara Suresi 187
• Sahih-i Buhari, Sahih-i Müslim (Sahur Hadisleri)
• İmam Nevevi, Riyazus-Salihin
• El-Kurtubi, Al-Jami’ li Ahkam al-Qur’an
• El-Merginani, Al-Hidayah
• Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
• Klasik ve Modern Fıkıh Eserleri

Views: 1